Kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009, 10 năm sau, cụm từ VUCA lại được nhắc đến khi đại dịch Covid-19 diễn ra. Vậy VUCA là gì? Nó có ảnh hưởng thế nào đến thị trường? Các doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với thế giới VUCA?
Nội Dung Chính
VUCA là gì?
Khái niệm “VUCA” dùng để mô tả về một thế giới mà ở đó có đầy đủ 4 yếu tố: Biến động (Volatility), Không chắc chắn (Uncertainty), Phức tạp (Complexity) và Mơ hồ (Ambiguity). Khái niệm này được Trường Chiến tranh Quân đội Mỹ công bố vào đầu những năm 90 để mô tả về thế giới “đa cực” xuất hiện sau Chiến tranh Lạnh.
Sự suy thoái của nền kinh tế toàn cầu kéo theo những hệ lụy: giảm thu nhập, mất việc, nguy cơ phá sản… Sau đại dịch Covid – 19, mặc dù nền kinh tế của chúng ta không phải hứng chịu sự tàn phá nặng nề như một số quốc gia khác, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc sự suy thoái chung không ảnh hưởng đến chúng ta. Vậy thay vì bối rối và bị động chờ đối phó, chúng ta cần làm gì để có thể nắm thế chủ động trong thế giới VUCA?
Doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với thế giới VUCA?
Lấy phục hồi và con người là trung tâm
VUCA thay đổi cách sống, cách làm việc và phương thức kết nối của con người trong xã hội. Để vượt qua, doanh nghiệp đương nhiên cần lấy phục hồi và phát triển kinh tế là trung tâm. Tuy nhiên, để phát triển bền vững thì con người và môi trường mới là cái đích và nền tảng.
Trong thế giới VUCA, vai trò của người lãnh đạo rất quan trọng. Khi ở vị trí quản lý, thì phải là người làm gương trước tiên. Biết là công việc không thể thiếu thì lại càng phải ý thức. Lãnh đạo tập thể nhưng lãnh đạo bản thân và tuân thủ cũng là điểm đáng được ghi nhận cho nhân viên, và quản lý ở mỗi phạm vi khác nhau. Đó đã thể hiện được trách nhiệm của người lãnh đạo. Khi mọi người yên tâm thì chính người lãnh đạo cũng nhận được năng lượng tích cực tỏa ra từ họ.
Linh hoạt là chìa khóa của sự ổn định
Sự ổn định thường đi đôi với những điều vững chắc, nhưng trong trạng thái VUCA, linh hoạt lại giúp chúng ta thích nghi và dễ dàng thiết lập trang thái ổn định, tránh bị đào thải. Dù là cá nhân hay tổ chức, chúng ta cũng cần liên tục cập nhật thói quen, cách sống thích nghi với trạng thái “bình thường mới” phù hợp từng giai đoạn.
Đã đến lúc rời khỏi vùng an toàn vốn có, hãy chủ động cập nhật kiến thức mới, công nghệ và chuẩn bị những kế hoạch linh hoạt để sẵn sàng đối mặt với những ảnh hưởng tiêu cực từ VUCA. Nếu công việc cũ gặp quá nhiều khó khăn, hãy mạnh dạn thay đổi cách tiếp cận, triển khai hoặc tìm kiếm thêm cơ hội gia tăng thu nhập mới, thậm chí bạn cần chuẩn bị sẵn sàng cho trường hợp chuyển việc, thậm chí bị cắt giảm công việc.
Tiếp nhận thông tin có chọn lọc
Trong bối cảnh hỗn loạn, những thông tin gây thêm nhiễu loạn có cơ hội bùng phát, dễ dàng gây ra những phản ứng tiêu cực, đặc biệt là trên mạng xã hội. Chúng ta cần chọn lọc thông tin cẩn thận hơn, ưu tiên những thông tin trên các phương tiện truyền thông chính thống và xác nhận lại nếu cần thiết. Từ đó, bạn có căn cứ để đưa ra những quyết định lý tính đúng đắn. Đừng “lan truyền” những thông tin tiêu cực hay khi bạn chưa chắc chắn về tính xác thực của chúng nhé.
Ngoài ra, sự kết nối sẽ mang lại cơ hội tiếp nhận thông tin mới và nhìn nhận sự việc khách quan, bao quát hơn. Hãy giữ liên hệ thường xuyên với đồng nghiệp, bạn bè, đối tác, người thân… để bảo đảm bạn vẫn nắm rõ tình hình của họ dù không thể gặp trực tiếp. Gọi điện thoại, nhắn tin, email hay các cuộc gọi hình ảnh thông qua các ứng dụng là những giải pháp tiện lợi giúp bạn giữ kết nối với mọi người.
Thật sự suy nghĩ tích cực
Suy nghĩ tích cực vốn là một khái niệm quen thuộc nhưng để thực hành đòi hỏi nhiều sự cố gắng. Nhưng khi thế giới đang rơi vào trạng thái VUCA, đòi hỏi chúng ta phải thật sự suy nghĩ tích cực, bình tĩnh đón nhận sự thay đổi để vượt qua được những trở ngại.
Chúng ta không thể né tránh hay chối bỏ hiện thực không được như ý nên hãy chọn cách tìm ra điểm tốt đẹp nhất giữa tình huống và nhận định theo chiều hướng tích cực. Dù bối cảnh hiện tại có ảm đạm thế nào cũng đừng chìm đắm vào sự bi quan. Tinh thần suy sụp có thể “hạ gục” bạn trước khi dịch bệnh hoặc suy thoái kinh tế tiếp cận bạn.
Bạn có thể thử những phương pháp: liệt kê 3 điều bạn cảm thấy biết ơn trước khi nhắm mắt ngủ mỗi tối, luôn nói cảm ơn, không phàn nàn trước những khó khăn, chủ động nghĩ về phương án B, phương án C thay vì chỉ tập trung vào kế hoạch ban đầu đang dở dang.
Chuẩn bị tâm lý cho trạng thái VUCA kéo dài
Không thể chắc chắn những hệ quả do VUCA mang lại khi nào sẽ chấm dứt, dù chúng ta vẫn luôn lạc quan hướng về những thay đổi tốt đẹp hơn. Vì vậy, thay vì ngồi chờ VUCA kết thúc, đã đến lúc chúng ta cần chuẩn bị tâm lý và bắt tay lập kế hoạch cho tình huống VUCA sẽ còn tiếp tục kéo dài. Hãy nghĩ về kế hoạch đảm bảo hiệu quả công việc và cân bằng đời sống cá nhân nếu có đợt giãn cách xã hội tiếp theo.
Nếu bạn vẫn chưa có nguồn quỹ dự phòng (như các khoản tiết kiệm, bảo hiểm nhân thọ…) cho các tình huống khẩn cấp, thì bây giờ không phải là lúc để nghĩ về chúng nữa hãy hành động ngay để có nguồn dự phòng tài chính trước rủi ro có thể xảy ra.
Kết luận
Khi chúng ta sẵn sàng và chủ động thì sẽ dễ dàng chinh phục khó khăn hơn. Khó khăn nào rồi cũng sẽ qua. VUCA không thể “hạ gục” chúng ta mà còn là cơ hội để chúng ta chuyển mình và phát triển ngày càng tốt hơn.
