Dòng tiền là gì? Cách quản lý dòng tiền doanh nghiệp hiệu quả
Dòng tiền là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp chứng minh sức khỏe tài chính. Sự thiếu hụt tiền mặt ở mức độ nghiêm trọng hoặc sự dư thừa tiền mặt quá mức ở doanh nghiệp đều thể hiện sự yếu kém trong hoạt động quản trị tài chính. Vì vậy, việc quản lý dòng tiền thực sự cần thiết đối với mỗi nhà quản trị. Vậy làm cách nào để quản lý nguồn lực tài chính hiệu quả và tối ưu? Vân Nguyên Edubiz sẽ giúp các nhà lãnh đạo hiểu rõ trong bài viết dưới đây.
Dòng tiền là gì?
Dòng tiền là gì?
Dòng tiền (Cash flow) là dòng lưu chuyển của lượng tiền mà một doanh nghiệp hoặc tổ chức thu được hoặc chi ra trong một khoảng thời gian nhất định. Bao gồm tiền mặt và các tài sản có thể chuyển đổi nhanh chóng thành tiền mặt.
Có 3 loại hoạt động dòng tiền chính trong doanh nghiệp, được phân biệt như sau:
| Loại hoạt động của dòng tiền | Đặc điểm | Xuất phát từ |
| Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh | Liên quan đến hoạt động kinh doanh hằng ngày: bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, sản xuất,… | Thu tiền từ việc bán sản phẩm, chi tiền cho nguyên liệu và lương cho nhân viên. |
| Dòng tiền từ hoạt động đầu tư | Liên quan đến việc sinh lời từ hoạt động đầu tư vào tài sản cố định và dự án. | Thu tiền từ việc bán tài sản cố định, chi tiền để mua thiết bị mới. |
| Dòng tiền từ hoạt động tài chính | Liên quan đến việc vay vốn, trả nợ và thực hiện các hoạt động tài chính khác. | Thu tiền từ việc vay vốn ngân hàng, chi tiền để trả nợ và trả cổ tức cho cổ đông. |
Lưu ý: Khi phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp, bạn nên chú ý đến “Dòng tiền thuần”. Đây là phần chênh lệch giữa dòng tiền vào và dòng tiền ra trong một kỳ kế toán, sau khi đã tổng hợp từ tất cả các hoạt động: kinh doanh, đầu tư và tài chính.
Dòng tiền thuần = Dòng tiền HĐKD + Dòng tiền HĐĐT + Dòng tiền HĐTC
Dòng tiền thuần giúp trả lời câu hỏi: Doanh nghiệp cuối kỳ còn lại bao nhiêu tiền mặt?
Nếu dòng tiền thuần dương → có thêm tiền; nếu âm → doanh nghiệp bị hụt tiền mặt.
=> Để hiểu rõ hơn về phần này, bạn có thể tham khảo bài viết: “Dòng tiền thuần trên doanh thu: Khái niệm và ứng dụng trong đầu tư”.
Quản lý dòng tiền là gì?
Quản lý dòng tiền là gì?
Quản lý dòng tiền là quá trình theo dõi, đánh giá và kiểm soát dòng tiền trong DN để tối ưu hoá các nguồn lực sẵn có, đảm bảo tính thanh khoản trong hoạt động kinh doanh, góp phần đạt được mục tiêu kinh doanh đã xác định.
Hoạt động này bao gồm:
Lập kế hoạch dòng tiền là việc dự báo các khoản thu – chi trong tương lai. Việc lập kế hoạch giúp nhà quản trị chủ động nắm được tình hình các khoản và có phương án hành động phù hợp.
Theo dõi dòng tiền là quá trình ghi nhận và phân tích các giao dịch tiền mặt thực tế. Giúp doanh nghiệp nắm bắt được tình hình dòng tiền hiện tại. Từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời nếu cần thiết.
Kiểm soát dòng tiền là việc áp dụng các biện pháp nhằm duy trì dòng tiền ở mức an toàn và ổn định. Một số cách kiểm soát hiệu quả bao gồm:
- Đẩy mạnh thu hồi công nợ từ khách hàng.
- Cắt giảm chi phí không cần thiết.
- Đầu tư vào các dự án có khả năng sinh lời cao.
Ý nghĩa của việc quản lý dòng tiền doanh nghiệp
Vai trò của việc kiểm soát nguồn lực tài chính
Cung cấp bức tranh toàn cảnh về các nguồn tiền và cách doanh nghiệp sử dụng tiền
Quản trị dòng tiền giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng thể về nguồn tiền đến từ đâu và được sử dụng vào việc gì. Từ đó tối ưu hóa hoạt động tài chính. Đồng thời, họ sẽ đảm bảo được tính ổn định, an toàn và có những phương án phù hợp khi xảy ra vấn đề.
Đảm bảo khả năng thanh toán tại doanh nghiệp
Dòng tiền ổn định giúp doanh nghiệp tránh rơi vào tình trạng thâm hụt tài chính. Từ đó, có thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thanh toán như trả nợ, chi lương cho nhân viên và trang trải các chi phí vận hành hàng ngày. Chỉ khi dòng tiền được duy trì an toàn, doanh nghiệp mới đủ yếu tố để phát triển bền vững.
Quản lý rủi ro và giảm áp lực từ chi phí lãi – nợ
Điều này giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về việc thiếu hụt tiền mặt, hạn chế phải vay gấp với lãi suất cao. Từ đó giảm áp lực chi phí tài chính và rủi ro về nợ.
Giúp nhà quản trị đưa ra quyết định chiến lược
Khi dòng tiền được quản lý minh bạch, nhà quản trị sẽ có cơ sở dữ liệu tài chính rõ ràng. Những quyết định đầu tư, mở rộng hay cắt giảm sẽ được đưa ra một cách chính xác và kịp thời.
Cách quản LÝ dòng tiền doanh nghiệp hiệu quả
Cách quản trị dòng tiền doanh nghiệp hiệu quả
Đo lường dòng tiền
Bạn sẽ cần chuẩn bị kế hoạch dòng tiền cho năm, quý tiếp theo và gần nhất là tuần kế tiếp. Kế hoạch được lập càng chi tiết và sát với thực tế sẽ giúp nhà lãnh đạo chủ động ứng biến với các rủi ro xảy ra.
Công việc này cần được làm tỉ mỉ và rõ ràng. Bạn không nên làm qua loa và chủ quan với tương lai.
Việc này đòi hỏi bạn phải biết cân bằng nhiều yếu tố, ví dụ như:
- Lịch sử thanh toán của khách hàng (họ có thường thanh toán đúng hạn không?).
- Khả năng thu hồi nợ cũ.
- Sự linh hoạt và kiên nhẫn của nhà cung cấp khi bạn cần kéo dài thời gian thanh toán.
- Các chi phí sắp tới và doanh thu dự kiến.
Sẽ không có gì là chắc chắn, bạn nên tránh các giả định như: khách hàng sẽ luôn thanh toán đúng hạn, bạn luôn có thể trả tiền chậm, hay doanh số luôn ổn định như trước…
Ngoài việc lên kế hoạch dòng tiền, bạn còn phải dự đoán chi tiết những khoản tiền cũng như thời gian chính xác sẽ chi trong thời gian tới. Điều quan trọng là bạn không chỉ biết khi nào phải chi tiền, mà còn cần biết chi tiền cho việc gì.
Bạn nên liệt kê rõ ràng các khoản chi tiêu chính như: Tiền thuê mặt bằng; mua hàng tồn kho; lương cho nhân viên; thuế và các khoản phải nộp khác; chi phí phúc lợi; thiết bị mua mới; Hóa đơn tiện ích; Văn phòng phẩm, vật tư; Các khoản nợ cần thanh toán; Chi phí quảng cáo và tiếp thị; chi phí bảo trì và nguyên liệu các loại phương tiện vận tải, thiết bị và cổ tức tiền mặt…
Một nhà quản lý, điều hành cần nắm rõ những khoản này. Tuy không dễ dàng nhưng việc nắm rõ từng khoản chi giúp bạn kiểm soát dòng tiền chính xác hơn và tránh tình trạng thiếu hụt bất ngờ.
Cải thiện những khoản phải thu
Khi bán hàng, doanh nghiệp luôn kỳ vọng thu được tiền của khách hàng ngay sau khi bán. Điều này được coi là hoàn hảo, doanh nghiệp sẽ không gặp khó khăn về dòng tiền. Tuy nhiên, trong thực tế, việc thanh toán sẽ diễn ra sau một khoảng thời gian. Vì vậy, bạn cần có kế hoạch và hành động đẩy nhanh quá trình thu tiền để cải thiện dòng tiền. Mục tiêu rút ngắn thời gian từ khi:
Mua nguyên liệu → Sản xuất → Bán hàng → Thu tiền.
Để đạt được mục tiêu này, Vân Nguyên Edubiz gợi ý một số cách làm sau:
- Đưa ra chính sách ưu đãi cho khách hàng thanh toán sớm.
- Yêu cầu khách hàng đặt cọc hoặc thanh toán ngay tại thời điểm mua hàng.
- Kiểm tra tín dụng KH mới để đảm bảo họ có khả năng thanh toán trước khi cho mua nợ.
- Xem xét và loại bỏ các hàng tồn kho hết hạn, lỗi thời không thể sử dụng.
- Xuất hóa đơn sớm ngay sau khi giao hàng, và theo dõi sát hạn thanh toán.
- Xác định khách hàng hay trả chậm và áp dụng chính sách như “trả tiền khi giao hàng” để giảm rủi ro.
Quản lý những khoản phải trả
Khi doanh số tăng, bạn sẽ dễ bị cuốn vào việc chăm chăm tăng thêm nhiều hơn mà quên mất việc kiểm soát chi phí. Đừng để việc bán được nhiều hàng làm bạn chủ quan. Nếu chi phí tăng nhanh hơn doanh thu, dòng tiền sẽ gặp rắc rối. Vì vậy, hãy quản lý tốt các khoản phải trả – tức là những khoản bạn còn nợ nhà cung cấp.
Bạn có thể chi tiêu thông minh theo một số cách sau để kiểm soát dòng tiền:
- Tận dụng tối đa thời hạn thanh toán. Nếu hóa đơn cần trả trong 30 ngày, đừng vội trả sau 15 ngày. Hãy dùng khoảng thời gian đó để giữ tiền lâu hơn.
- Dùng chuyển khoản điện tử đúng hạn. Thanh toán vào ngày cuối cùng của hạn, vừa đúng hạn vừa giữ được tiền mặt thêm vài ngày.
- Nếu gặp khó khăn, hãy trao đổi sớm. Mối quan hệ tốt sẽ giúp bạn đàm phán hoãn thanh toán dễ hơn khi cần thiết.
- Đôi khi nhà cung cấp giảm giá nếu bạn trả sớm. Hãy tính toán xem chiết khấu đó có đáng để mất dòng tiền hay không.
- Đừng tập trung quá nhiều vào giá thấp khi chọn nhà cung cấp. Đôi khi sự linh hoạt trong điều khoản thanh toán có thể cải thiện dòng tiền mặt của bạn hơn là việc mặc cả cho một mức giá hời.
Vượt qua sự thâm hụt
Trong quá trình kinh doanh, sẽ có lúc doanh nghiệp gặp phải tình trạng thâm hụt tài chính – tức là chi nhiều hơn thu trong một khoảng thời gian.
Để vượt qua tình trạng này và duy trì hoạt động ổn định, doanh nghiệp cần có chiến lược quản trị tài chính hiệu quả:
- Nhận diện các nguy cơ có thể làm mất tiền. Ví dụ: nợ xấu, chi phí phát sinh, doanh số giảm, tỷ giá biến động…
- Đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng rủi ro đến dòng tiền, lợi nhuận và sự sống còn của doanh nghiệp.
- Lên kế hoạch phòng ngừa hoặc giảm thiểu rủi ro, như: theo dõi dòng tiền sát sao, cắt giảm chi phí không cần thiết, đàm phán giãn nợ, mua bảo hiểm, xây dựng quỹ dự phòng.
Việc quản lý rủi ro tài chính không chỉ giúp doanh nghiệp thoát khỏi tình trạng thâm hụt tạm thời, mà còn tạo nền tảng vững chắc để phát triển bền vững về sau.
Phân biệt dòng tiền và lợi nhuận
Dòng tiền và lợi nhuận là 2 khái niệm quan trọng trong tài chính của DN. Chúng phản ánh những góc nhìn khác nhau về sức khỏe tài chính doanh nghiệp. Cách phân biệt 2 khái niệm này như sau:
| Tiêu chí đánh giá | Dòng tiền | Lợi nhuận |
| Đặc điểm | Sự thay đổi thực tế của tiền ra – vào doanh nghiệp | Phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí (theo kế toán) |
| Phản ánh điều gì? | Cung cấp thông tin về khả năng thanh toán và quản lý tiền mặt. | Kết quả hoạt động kinh doanh trên số sách kế toán. |
| Mục đích sử dụng | Quản lý tiền mặt, theo dõi khả năng chi trả, ra quyết định tài chính. | Phục vụ tính thuế, báo cáo tài chính, đánh giá lợi nhuận kinh doanh. |
| Ảnh hưởng bởi tồn kho/nợ | Phản ánh khi có dòng tiền liên quan thực sự phát sinh. | Có thể bị ảnh hưởng bởi biến động tồn kho và công nợ. |
Tóm lại, một cách dễ hiểu:
- Lợi nhuận cho biết doanh nghiệp có “kiếm được bao nhiêu tiền trên sổ sách”.
- Dòng tiền cho biết doanh nghiệp có “thực sự cầm bao nhiêu tiền mặt trong tay”.
Tác động của chu kỳ kinh tế đến dòng tiền
| Giai đoạn của nền kinh tế | Ảnh hưởng như nào đến doanh nghiệp? | Tác động đến dòng tiền |
| Suy thoái | – Giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm/ dịch vụ từ khách hàng.
– Tăng giá cả và áp lực cạnh tranh |
– Giảm dòng tiền vào.
– Tăng áp lực thanh toán. – Chậm thu hồi công nợ. |
| Phục hồi | – Nhu cầu của khách hàng tăng -> đem lại cơ hội phục hồi và tăng trưởng.
– Doanh nghiệp mở rộng đầu tư vào các dự án và tăng cường hoạt động kinh doanh. |
– Dòng tiền vào cải thiện dần.
– Có thể phát sinh đầu tư ban đầu. |
| Tăng trưởng | – Tăng trưởng đạt mức tối đa.
– Chi phí sản xuất có xu hướng tăng. – Lợi nhuận cao nhưng áp lực giữ vững thị phần. – Rủi ro bong bóng đầu tư. |
– Dòng tiền dồi dào.
– Dễ chi tiêu quá mức nếu không kiểm soát. |
Kết luận
Dòng tiền không chỉ là huyết mạch nuôi sống doanh nghiệp, mà còn là công cụ đo lường sự lành mạnh và bền vững trong hoạt động kinh doanh. Việc hiểu rõ dòng tiền là gì, phân biệt được giữa lợi nhuận và dòng tiền và nắm bắt được vai trò của dòng tiền thuần sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc ra quyết định tài chính, tránh rơi vào tình trạng thiếu hụt thanh khoản dù báo cáo lợi nhuận vẫn khả quan.
Trong toàn bộ quá trình này, giám đốc tài chính (CFO) đóng vai trò then chốt. CFO vừa là người quản lý ngân sách, vừa chịu trách nhiệm dự báo, kiểm soát và tối ưu dòng tiền để đảm bảo doanh nghiệp có đủ nguồn lực tài chính cho hoạt động hiện tại và chiến lược dài hạn.
