Hiểu chuẩn về công thức, nguyên tắc chia lợi nhuận sau thuế

Hiểu rõ lợi nhuận sau thuế, công thức tính và cách phân chia là chìa khóa giúp doanh nghiệp kiểm soát tài chính, tối ưu hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững.

Lợi nhuận sau thuế là gì?

Lợi nhuận sau thuế (PAT) là gì?

Lợi nhuận sau thuế (PAT – Profit after tax) hay còn được gọi là lợi nhuận ròng – là khoản lợi nhuận còn lại sau khi đã trừ các chi phí, bao gồm cả thuế thu nhập doanh nghiệp. Trên các báo cáo thu nhập và bảng cân đối kế toán, lợi nhuận ròng còn được gọi là lãi ròng.

Lợi nhuận ròng càng cao thì chứng tỏ doanh nghiệp đó hoạt động tốt, đang mang lại lãi càng lớn.

Lợi nhuận sau thuế có thể được sử dụng cho nhiều mục đích như:

• Chia cổ tức cho cổ đông (bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu).
• Trích lập các quỹ dự phòng, quỹ đầu tư phát triển.
• Tái đầu tư vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Công thức tính lợi nhuận sau thuế dễ hiểu 

Công thức chung

• Thuế TNDN = Thu nhập tính thuế trong kỳ x Thuế suất
• Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế – Thu nhập được miễn thuế – Các khoản lỗ được kết chuyển theo quy định
• Thu nhập chịu thuế = Doanh thu – Chi phí được trừ + Các khoản thu nhập khác

Trong đó:

• Tổng doanh thu: Là toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ hoặc từ các nguồn thu khác trong 1 năm tài chính.
• Tổng chi phí: Là tất cả các chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trong năm đó.
• Thuế thu nhập doanh nghiệp: Là khoản thuế mà doanh nghiệp phải đóng cho Nhà nước dựa trên lợi nhuận trước thuế, bao gồm các khoản thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa hoặc dịch vụ, và các nguồn thu nhập khác theo quy định của pháp luật.

Công thức tính khi biết lợi nhuận trước thuế

Ý nghĩa của lợi nhuận sau thuế

Ý nghĩa của lợi nhuận sau thuế

Lợi nhuận ròng thể hiện hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chỉ số này tác động đến hầu hết các đối tượng liên quan đến doanh nghiệp. Cụ thể như sau:

• Người lao động: Lãi ròng sau thuế tác động trực tiếp đến chính sách lương, thưởng và các chế độ phúc lợi.
• Chủ doanh nghiệp, cổ đông: PAT là căn cứ để đánh giá hiệu quả tài chính, quyết định việc chia cổ tức, tái đầu tư hoặc mở rộng quy mô.
• Nhà đầu tư, đối tác: Kết quả kinh doanh sau thuế phản ánh hiệu suất hoạt động, tạo niềm tin và thu hút các nguồn vốn hợp tác.
• Ngân hàng: PAT là yếu tố để ngân hàng xem xét khả năng trả nợ và cấp hạn mức vay vốn.
• Nhà cung cấp, phân phối: Kết quả tài chính sau thuế thể hiện năng lực thanh toán, đảm bảo uy tín trong quan hệ hợp đồng.

Các yếu tố tác động đến lợi nhuận sau thuế

Các yếu tố tác động đến lợi nhuận sau thuế

Chi phí vận hành

Chi phí vận hành sẽ bao gồm các khoản: chi phí sản xuất, Marketing, nhân sự, quản lý,… Các chi phí này có thể thay đổi để tối đa hóa lợi nhuận. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần tập trung vào việc kiểm soát và tối giản chi phí vận hành mà không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ. 

Khi chi phí vận hành càng thấp thì lợi nhuận trước thuế sẽ càng cao. Từ đó, lợi nhuận sau thuế cũng tỉ lệ thuận mà tăng lên.

Giá gốc sản phẩm

Giá gốc sản phẩm là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Khi giá thành sản xuất tăng cao, cộng thêm các khoản chi phí vận hành, lãi ròng sẽ bị thu hẹp.

Để kiểm soát giá gốc, doanh nghiệp cần tối ưu chuỗi cung ứng, quản lý hiệu quả nguồn nguyên liệu, đồng thời áp dụng quy trình sản xuất hiện đại nhằm giảm chi phí mà vẫn đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, việc giảm giá không nên đánh đổi bằng việc hạ thấp chất lượng sản phẩm, vì điều đó dễ khiến khách hàng mất niềm tin và ảnh hưởng lâu dài đến uy tín thương hiệu.

Thuế thu nhập doanh nghiệp

Đây là khoản chi phí bắt buộc mà doanh nghiệp phải đóng cho Nhà nước dựa trên lợi nhuận trước thuế. Thuế suất càng cao thì lợi nhuận sau thuế càng giảm. Ngược lại, nếu doanh nghiệp được hưởng các ưu đãi về thuế, chẳng hạn như áp dụng thuế suất ưu đãi cho các ngành nghề đặc thù hoặc khu vực kinh tế trọng điểm thì sẽ giúp tối đa hóa lợi nhuận sau thuế. Doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định thuế, cập nhật các chính sách ưu đãi để có thể giảm thiểu khoản thuế phải nộp một cách hợp pháp.

=> Tìm hiểu chi tiết về: Tổng hợp chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hiện hành

Nguyên tắc chia lợi nhuận sau thuế đúng quy định

Nguyên tắc chia lãi ròng theo chuẩn quy định

Phân phối lãi sau khi trừ thuế là quá trình phân chia phần giá trị thặng dư của doanh nghiệp. Bao gồm việc trả lợi nhuận cho cổ đông, trích lập các quỹ, hoặc giữ lại để đầu tư cho các hoạt động sản xuất và kinh doanh trong năm tiếp theo.

Theo Thông tư số 64/1999/TT-BTC của Bộ Tài chính “Hướng dẫn về phân phối lợi nhuận sau thuế và quản lý các quỹ trong doanh nghiệp Nhà nước”, lợi nhuận sau thuế được phân chia theo nguyên tắc sau:

• Bù đắp lỗ: Doanh nghiệp sử dụng lợi nhuận để bù đắp các khoản lỗ từ những năm trước đã được trừ vào lợi nhuận trước thuế theo quy định.
• Chia lãi cho các bên góp vốn: Doanh nghiệp phân chia lợi nhuận các bên góp vốn theo các hợp đồng đã ký kết.
• Trích quỹ dự phòng tài chính: Doanh nghiệp trích một phần lợi nhuận vào quỹ dự phòng tài chính.
• Trích các quỹ đặc biệt: Theo quy định, lợi nhuận cũng được trích lập các quỹ đặc biệt.
• Quỹ đầu tư phát triển: Doanh nghiệp trích tối đa 30% lợi nhuận vào quỹ đầu tư phát triển của công ty.
• Quỹ khen thưởng và phúc lợi xã hội: Doanh nghiệp sử dụng một phần lợi nhuận để tạo quỹ khen thưởng và phúc lợi xã hội cho người lao động trong công ty.
• Quỹ thưởng cho quản lý: Doanh nghiệp trích lập quỹ thưởng cho nhân viên quản lý trong doanh nghiệp và kiểm soát viên.
• Sau khi doanh nghiệp đã thực hiện các khoản trích lập trên, phần lợi nhuận còn lại sẽ được phân chia cho các thành viên hoặc được trả dưới hình thức cổ tức cho cổ đông.

Phương án tối ưu lợi nhuận sau thuế

Phương án tối ưu giá trị thặng dư của doanh nghiệp

Để tăng lợi nhuận sau thuế, trước hết doanh nghiệp cần nâng cao lợi nhuận trước thuế thông qua việc cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh dựa trên:

• Tăng doanh thu: là cách nhanh nhất để cải thiện lãi, thông qua mở rộng thị trường, nâng cao chất lượng, áp dụng chiến lược giá linh hoạt và đẩy mạnh marketing số.
• Kiểm soát và tối ưu chi phí vận hành bằng việc tìm kiếm nguồn cung cấp với mức giá cạnh tranh, đàm phán hợp đồng tốt hơn hoặc áp dụng công nghệ vào sản xuất để giảm hao phí nguyên vật liệu. 
• Tận dụng ưu đãi thuế để giảm chi phí thuế TNDN. Thuế TNDN là khoản cố định, nhưng có thể tối ưu bằng cách tận dụng ưu đãi thuế, chuyển lỗ hợp lý và khấu hao tài sản hiệu quả, giúp giảm chi phí và tăng lợi nhuận sau thuế.

• Quản trị tài chính và tối ưu dòng tiền: Doanh nghiệp cần quản lý dòng tiền hiệu quả, hạn chế công nợ xấu và tận dụng nguồn vốn nhàn rỗi cho đầu tư an toàn. Cân đối giữa vốn tự có và vốn vay giúp giảm chi phí tài chính, tối ưu lợi nhuận ròng.
• Nâng cao hiệu suất và quản trị doanh nghiệp: Tăng năng suất lao động, đào tạo nhân sự, áp dụng công nghệ và tự động hóa giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh và cải thiện lợi nhuận ròng bền vững.

=> Tìm hiểu tổng quan về QTDN: Quản trị doanh nghiệp: Vai trò và nguyên tắc quản trị cốt lõi