Hoạch định tài chính là gì? Quy trình hoạch định chi tiết 

Hoạch định tài chính là một phần cốt lõi trong chiến lược quản trị doanh nghiệp hiện đại. Đây không chỉ là việc dự tính chi tiêu hay lên kế hoạch thu – chi, mà còn là quá trình định hướng sử dụng nguồn lực tài chính một cách hiệu quả để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc hoạch định tài chính khoa học và sát với thực tế chính là nền tảng để doanh nghiệp phát triển ổn định và bứt phá trong dài hạn.

Hoạch định tài chính là gì?

Hoạch định tài chính là gì?

Hoạch định tài chính là bản kế hoạch cho biết doanh nghiệp sẽ dùng tiền như thế nào để thực hiện mọi hoạt động trong một khoảng thời gian cụ thể.

Các nhà quản lý – Giám đốc tài chính (CFO) sẽ tiến hành phân tích và phân bổ các nguồn lực cho các chương trình thông qua kế hoạch tài chính. Ở mỗi thời kỳ, kế hoạch này sẽ thể hiện các mục tiêu thông qua các chỉ tiêu cụ thể như: lợi nhuận, doanh số, tăng trưởng…

Hoạch định tài chính sẽ được phân chia như sau:

– Theo thời gian sử dụng:

• Hoạch định tài chính ngắn hạn: dưới 1 năm. Kế hoạch này nhằm quản lý hoạt động hàng ngày: dòng tiền, chi phí, doanh thu ngắn hạn…
• Hoạch định tài chính trung hạn: từ 1 – 3 năm. Doanh nghiệp sẽ thực hiện các mục tiêu phát triển như đầu tư thêm máy móc, tuyển dụng, mở rộng thị trường.
• Hoạch định tài chính dài hạn: trên 3 năm. Mục đích nhằm phát triển bền vững, chiến lược dài hạn. Một số kế hoạch như: xây dựng nhà máy mới, niêm yết cổ phiếu, tái cấu trúc tài chính…

– Theo mục đích:

• Gắn với các hoạt động sản xuất – kinh doanh hàng ngày.
• Gắn với đầu tư tập trung vốn vào dự án đầu tư, mở rộng quy mô.
• Gắn với tài trợ nhằm xác định nguồn vốn cần thiết và cách huy động: vay ngân hàng, phát hành cổ phiếu, trái phiếu… Điều này đảm bảo doanh nghiệp có đủ vốn để hoạt động và phát triển.

Vai trò của hoạch định tài chính trong doanh nghiệp

Vai trò của hoạch định tài chính trong doanh nghiệp

• Thúc đẩy quá trình lập kế hoạch của các nhà quản trị: Hoạch định tài chính giúp các nhà quản lý xác định mục tiêu rõ ràng và lên kế hoạch cụ thể cho các hoạt động kinh doanh. Nhờ có kế hoạch, quá trình ra quyết định trở nên có định hướng hơn và gắn liền với thực tế tài chính.
• Cung cấp nguồn thông tin để nâng cao quá trình ra quyết định. Với việc đưa ra các dữ liệu quan trọng như dòng tiền, chi phí, doanh thu dự kiến… Đây là cơ sở để ban lãnh đạo phân tích, so sánh và lựa chọn phương án tối ưu.
• Hỗ trợ quản lý nguồn lực và nhân sự. Nhờ hoạch định tài chính, doanh nghiệp biết được cần bao nhiêu vốn, nhân sự, máy móc và các nguồn lực khác để hoàn thành mục tiêu. Từ đó giúp phân bổ hiệu quả và tránh lãng phí.
• Cải thiện vấn đề truyền thông và tăng cường sự hợp tác. Khi các bộ phận cùng nắm rõ mục tiêu tài chính, việc phối hợp công việc trở nên nhịp nhàng hơn. Thông tin tài chính rõ ràng còn giúp tăng tính minh bạch, tạo sự tin tưởng và hợp tác giữa các phòng ban.

Quy trình hoạch định tài chính chi tiết

Quy trình thực hiện chi tiết

Xác định mục tiêu tài chính

Muốn hoạch định rõ ràng, nhà quản trị cần xác định doanh nghiệp đang muốn đạt được điều gì về mặt tài chính. Ví dụ: tăng doanh thu 20%, đạt lợi nhuận 10 tỷ, mở thêm 3 chi nhánh, hoặc giảm chi phí vận hành 15% trong 1 năm.

Mục tiêu cần cụ thể, đo lường được, có thời hạn và phù hợp với chiến lược tài chính tổng thể. Các mục tiêu thường đặt ra như:

• Tối ưu hóa lợi nhuận
• Tăng trưởng tài sản/doanh thu
• Giảm chi phí vận hành
• Tăng khả năng thanh khoản
• Tối ưu hóa cấu trúc vốn

Dự báo tài chính

Thị trường luôn biến động, cần các nhà lãnh đạo phải thật nhạy bén để dự báo tài chính và linh hoạt ứng phó với rủi ro. Họ cần dự báo các yếu tố sau để đảm bảo cân bằng nguồn lực:

• Doanh thu theo sản phẩm/thị trường.
• Chi phí hoạt động, sản xuất, đầu tư.
• Biến động lãi suất, tỷ giá, giá nguyên vật liệu.
• Tình hình vay nợ, thanh toán.

Để phân tích kỹ lưỡng các yếu tố này, bạn có thể dựa vào các phương pháp:

• Phân tích chuỗi thời gian (Time series forecasting)
• Phân tích xu hướng (Trend analysis)
• Phân tích kịch bản (Scenario Planning)
• Mô hình tài chính (Financial modeling trên Excel hoặc phần mềm BI)

Xây dựng ngân sách

Mục tiêu của việc làm này nhắm cụ thể hóa dự báo thành con số chi tiết để kiểm soát chi tiêu và hiệu suất. Doanh nghiệp sẽ cần phải chi nhiều khoản để vận hành tốt. Trong số đó, nhà quản trị cần lập ngân sách cho các mục sau: 

• Ngân sách doanh thu.
• Ngân sách chi phí hoạt động.
• Ngân sách đầu tư.
• Ngân sách dòng tiền.
• Ngân sách lợi nhuận.

Các bước cụ thể như sau:

• Tổng hợp ngân sách từ các phòng ban: Marketing, sản xuất, nhân sự…
• Tổng hợp và điều chỉnh ngân sách toàn doanh nghiệp để cân đối giữa mục tiêu và khả năng tài chính thực tế.
• Phân tích ngân sách theo khoản mục và thời gian theo tháng, quý; theo chi phí cố định, biến đổi.
• Phê duyệt ngân sách sẽ do Giám đốc tài chính (CFO) và Ban Giám đốc thông qua.

Quản trị dòng tiền

Dòng tiền có vai trò rất quan trọng với nền tài chính doanh nghiệp. Nó đảm bảo doanh nghiệp có đủ tiền để chi trả cho các hoạt động thường xuyên và đột xuất. Các công việc mà nhà lãnh đạo cần làm để quản trị dòng tiền thật tốt:

• Lập kế hoạch dòng tiền hàng tháng/quý: Ước tính các khoản thu vào – chi ra.
• Kiểm soát các khoản phải thu – phải trả: Rút ngắn thời gian thu tiền, đàm phán thời hạn thanh toán với nhà cung cấp.
• Xác định điểm hòa vốn dòng tiền: Đảm bảo tiền mặt không bị âm kéo dài.
• Quản lý hàng tồn kho hiệu quả: Tồn kho quá lớn gây tắc nghẽn dòng tiền.

=> Tìm hiểu chi tiết: Dòng tiền là gì? Cách quản lý dòng tiền doanh nghiệp hiệu quả.

Quản trị rủi ro tài chính

Để bảo vệ doanh nghiệp khỏi những tổn thất tài chính không lường trước.

Các bước chính:

• Xác định rủi ro tiềm ẩn: Rủi ro tín dụng, tỷ giá, lãi suất, dòng tiền, pháp lý…
• Phân tích mức độ ảnh hưởng: Đo lường tác động tài chính của từng loại rủi ro.
• Lập phương án phòng ngừa và ứng phó.

=> Chi tiết về quy trình quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp: Quản trị tài chính là gì? Vai trò, nguyên tắc và quy trình.

Giám sát và điều chỉnh

Để đảm bảo kế hoạch được triển khai hiệu quả và có thể điều chỉnh khi có thay đổi bất ngờ, nhà quản trị cần theo dõi và linh hoạt điều chỉnh để phù hợp với thực tế. 

Để bản báo cáo có giá trị, nhà lãnh đạo cần thực hiện các công việc sau:

• So sánh kế hoạch với thực tế: Phân tích dựa trên chênh lệch.
• Đo lường hiệu quả tài chính: Qua các chỉ số tài chính như ROE, ROA, EBIT, EBITDA, ROI…
• Cập nhật kế hoạch: Nếu thị trường thay đổi, giá nguyên liệu tăng, doanh thu không đạt mục tiêu…
• Báo cáo định kỳ: Tháng, quý, năm để cung cấp thông tin minh bạch cho các cấp lãnh đạo.

Lưu ý khi hoạch định tài chính doanh nghiệp

Những lưu ý quan trọng khi lập kế hoạch hoạch định tài chính

Một nguyên tắc then chốt trong hoạch định tài chính là: mọi mục tiêu và kế hoạch đề ra phải sát với thực tế. Việc xây dựng kế hoạch không nên quá tham vọng hay xa rời năng lực thực tế của doanh nghiệp:

• Kế hoạch phải phục vụ mục tiêu phát triển dài hạn như mở rộng thị phần, tăng trưởng doanh thu, hay đổi mới công nghệ.
• Cần thu thập số liệu từ các báo cáo tài chính, thị trường và nội bộ doanh nghiệp. Tránh lập kế hoạch dựa trên cảm tính hoặc ước lượng thiếu cơ sở.
• Chuẩn bị sẵn các phương án ứng phó nếu doanh thu không đạt kỳ vọng, chi phí tăng cao hoặc thị trường biến động mạnh.
• Nhận diện các rủi ro như biến động tỷ giá, lãi suất, nợ xấu, và lập các biện pháp phòng ngừa như bảo hiểm tài chính hoặc dự phòng chi phí.
• Kế hoạch cần được cập nhật định kỳ để phản ánh sát thực tế và đảm bảo khả năng thích ứng nhanh khi có thay đổi đột xuất.
• Doanh nghiệp có thể lãi nhưng vẫn thiếu tiền mặt. Việc hoạch định cần đảm bảo duy trì dòng tiền ổn định để không gián đoạn hoạt động. 

Tóm lại, để xây dựng một kế hoạch hoạch định tài chính chi tiết và phù hợp, nhà quản trị cần gắn kết chặt chẽ giữa tài chính và chiến lược kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn lực và tiến gần hơn tới mục tiêu dài hạn.