Kế hoạch tài chính là gì? Hướng dẫn chi tiết cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh thị trường liên tục biến động, lập kế hoạch tài chính là nền tảng giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền, kiểm soát chi phí và tối ưu nguồn lực. Một bản kế hoạch tài chính rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp định hướng mục tiêu, đưa ra quyết định đúng thời điểm và giảm thiểu rủi ro tài chính. Vậy kế hoạch tài chính bao gồm những gì? Làm thế nào để xây dựng kế hoạch hiệu quả và thực tế? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn 7 bước chuẩn giúp CFO lập kế hoạch tài chính tối ưu, phù hợp với mọi quy mô doanh nghiệp.

Kế hoạch tài chính doanh nghiệp là gì?

Kế hoạch tài chính là gì?

Kế hoạch tài chính là một báo cáo chi tiết mô tả chi tiết mục tiêu, chiến lược và biện pháp cụ thể dành cho cá nhân hoặc doanh nghiệp. Mục đích để đạt được kết quả mong muốn trong khoảng thời gian nhất định. 

Kế hoạch này sẽ bao gồm: phân tích, dự báo và thiết lập các mục tiêu tài chính ngắn/trung/dài hạn. Đồng thời đưa ra các giải pháp và hành động cụ thể để đạt được những mục tiêu đó.

Kế hoạch tài chính được phân thành 3 loại sau:

Kế hoạch tài chính bao gồm những gì?

Kế hoạch tài chính gồm những gì?

Báo cáo kết quả kinh doanh

Khi xây dựng kế hoạch tài chính, nhà quản trị cần quan tâm tới báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh để phân tích. Họ cần hiểu rõ về doanh thu, chi phí, lợi nhuận và lỗ của doanh nghiệp trong một thời kỳ kế toán nhất định.

Những thông tin này giúp họ có cái nhìn tổng quan về bức tranh tài chính. Từ dữ liệu thu thập và đánh giá kỹ lưỡng, nhà lãnh đạo – đặc biệt là Giám đốc tài chính (CFO) sẽ dự báo được tình hình tài chính trong tương lai.

=> Gợi ý cho các nhà quản trị: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

Bảng cân đối kế toán

Ngoài báo cáo kết quả kinh doanh, bạn cần thêm dữ liệu của bảng cân đối kế toán. Những số liệu trên báo cáo này sẽ thể hiện khả năng thanh toán và giúp nhà quản lý xác định cơ cấu tài chính. Quan trọng hơn cả, đây là căn cứ xây dựng kế hoạch huy động và sử dụng vốn hiệu quả. 

=> Tìm hiểu thêm: Bảng cân đối kế toán là gì?

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo này sẽ phản ánh tình hình tiền mặt của công ty. Một chủ doanh nghiệp cần phải nhìn vào hai năm cuối cùng của bảng cân đối kế toán và so sánh sự khác biệt giữa hai bảng đó để phát triển các báo cáo lưu chuyển tiền mặt. 

Với thông tin từ báo cáo kết quả kinh doanh, chẳng hạn như lợi nhuận, lỗ và khấu hao, cũng như thông tin từ bảng cân đối kế toán, đặc biệt là việc tài sản và nợ hiện tại đã thay đổi như thế nào, bạn có thể phát triển các báo cáo lưu chuyển tiền mặt của mình. Hãy luôn quan tâm tới dòng tiền từ hoạt động kinh doanh – nguồn tiền bền vững nhất.

Những thông tin này cần được tập hợp và đánh giá hợp lý. Nó sẽ giúp ích rất nhiều trong quá trình lập kế hoạch tài chính doanh nghiệp.

=> Nhà quản trị nên tham khảo “Cách lập và phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ”

Dòng tiền

Dòng tiền là yếu tố không thể thiếu khi nhà quản trị xây dựng kế hoạch tài chính. Dòng tiền cho biết doanh nghiệp có “thực sự cầm bao nhiêu tiền mặt trong tay”. Đây là thước đo hiệu quả sử dụng nguồn tài chính của doanh nghiệp. Dựa vào dòng tiền, bạn có thể đánh giá được khả năng thu chi, khả năng thanh toán các khoản nợ, khả năng đầu tư và mở rộng kinh doanh.

Tại sao cần lập kế hoạch tài chính càng sớm càng tốt?

Tầm quan trọng của lập kế hoạch tài chính

Tài chính được ví như “huyết mạch” của doanh nghiệp. Muốn “tài chính” khỏe, cần nhà quản trị lập kế hoạch phải sát với tình hình thực tế. Kế hoạch này cần được lập càng sớm càng tốt, nhằm:

• Xác định chiến lược nguồn vốn. Doanh nghiệp sẽ rõ ràng về vốn, đầu tư, quản lý nợ và phân bổ nguồn lực, hỗ trợ đạt được mục tiêu dài hạn.
• Đảm bảo vận hành hiệu quả. Dòng tiền được quản lý hiệu quả – ổn định. Đảm bảo khả năng thanh toán và duy trì hoạt động liên tục tạo ra lợi nhuận thường xuyên.
• Giảm thiểu rủi ro tài chính. Khi kế hoạch tài chính được lập chi tiết, nhà quản lý sẽ dự đoán và xử lý các rủi ro như biến động giá, lãi suất hoặc thanh khoản. Giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó và giảm thiểu tổn thất.
• Thu hút vốn đầu tư và đối tác. Nhà đầu tư, ngân hàng, đối tác sẽ đánh giá cao những doanh nghiệp có kế hoạch tài chính rõ ràng, chi tiết. Vì nó thể hiện sự minh bạch và chuyên nghiệp.

Công thức lập kế hoạch tài chính doanh nghiệp chi tiết

Công thức chi tiết để lập quy trình quản trị nguồn tiền

Nghiên cứu tình hình tài chính doanh nghiệp và thị trường

Muốn lập kế hoạch chi tiết và đúng với tình hình doanh nghiệp, nhà quản trị cần phải nghiên cứu thật kỹ về các yếu tố: tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, dòng tiền và báo cáo thu nhập. Tính chính xác của kế hoạch phụ thuộc trực tiếp vào độ chính xác của dữ liệu đầu vào. Do đó, việc thu thập, kiểm tra và đánh giá thông tin tài chính cần được thực hiện một cách nghiêm túc, có hệ thống.

Nhà quản trị có thể dùng phương pháp phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp. Từ đó, dễ dàng xây dựng khung kế hoạch và mục tiêu hành động khả thi.

Xác định nhu cầu tài chính doanh nghiệp

Tùy theo mục tiêu, cần xác định nhu cầu xây dựng bản kế hoạch ngắn, trung hay dài hạn. Các mục tiêu đề ra phải cụ thể, đo lường được và phù hợp với tình hình thực tế. Nhà quản trị tránh đưa các mục tiêu xa vời và khó thực thi, vượt quá nguồn lực của doanh nghiệp. Để tránh gặp phải trường hợp này, bạn nên áp dụng phương pháp SMART (Cụ thể, Đo lường được, Khả thi, Liên quan, Thời gian xác định) để theo dõi, đánh giá hiệu quả hành động và mục tiêu ban đầu.

Thu thập dữ liệu tài chính doanh nghiệp

Như đã nêu ở phần trên, nhà quản lý sẽ cần thu thập dữ liệu tài chính từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bảng cân đối kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Dữ liệu cần được phân tích dựa trên: 

• Dữ liệu quá khứ: báo cáo tài chính các năm trước, biến động chi phí, dòng tiền.
• Dữ liệu hiện tại: công nợ, doanh thu hiện hành, năng lực sản xuất/kinh doanh.
• Dự báo tương lai: xu hướng thị trường, kế hoạch đầu tư, biến động vĩ mô.a

Đặc biệt, bạn cần xác thực nguồn dữ liệu phải đảm bảo đầy đủ, minh bạch, có thể kiểm chứng.

Phát triển kế hoạch tài chính

Căn cứ vào mục tiêu và dữ liệu đã có, tiến hành xây dựng các nội dung chính như sau:

• Dự báo doanh thu và chi phí
• Lập kế hoạch dòng tiền
• Dự kiến lợi nhuận
• Kế hoạch huy động và sử dụng vốn
• Kế hoạch đầu tư hoặc tái đầu tư

Đừng quên xây dựng nhiều kịch bản tài chính (tốt – trung bình – xấu) để chủ động với các tình huống.

Trình bày kế hoạch tài chính

Sau khi đã hoàn thiện các bước chuẩn bị và lập kế hoạch chi tiết, nhà quản trị cần trình bày một cách rõ ràng trước ban lãnh đạo một cách dễ hiểu nhất. Để bản kế hoạch được minh họa logic, bạn có thể diễn giải kèm với các biểu đồ, bảng số liệu, chỉ số tài chính hỗ trợ. Sau đó, trình lên Ban giám đốc hoặc Hội đồng quản trị để xem xét, góp ý và phê duyệt.

Triển khai kế hoạch tài chính

Tại bước này, bạn cần lưu tâm tới những hành động cần triển khai trơn tru và hiệu quả. Một doanh nghiệp có thể sẽ mất khoảng 4-6 tháng để đưa vào hoạt động. Vậy nên, đừng quá nóng vội trong thời gian đầu nếu kế hoạch chưa hiệu quả. Trong quá trình này, các vấn đề phức tạp như thuế, bảo hiểm hay kế hoạch nghỉ hưu cần được đặc biệt quan tâm và xử lý cẩn trọng. 

Trong trường hợp cần thiết, doanh nghiệp nên chủ động tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia pháp lý hoặc luật sư có chuyên môn. Nhằm đảm bảo mọi quyết định được đưa ra đều đúng quy định và mang lại lợi ích lâu dài.

Giám sát kế hoạch tài chính

Một kế hoạch tài chính hoàn chỉnh là tổng hợp của quy trình chuẩn bị, triển khai và giám sát – đo lường kết quả. Có một số nhà quản trị coi nhẹ phần giám sát và đánh giá. Bởi vì họ cho rằng kế hoạch đã đầy đủ và chỉ cần thực thi theo đúng nội dung. Tuy nhiên, đây là một suy nghĩ bị động và có thể dẫn đến rủi ro. Hãy luôn lưu tâm đến các bản đánh giá danh mục đầu tư, bản cập nhật bảo hiểm, bản lựa chọn đầu tư, thuế và các bản báo cáo về tình hình thị trường… 

Bên cạnh đó, việc giám sát tỉ mỉ quá trình thực hiện kế hoạch còn đem lại cho nhà lãnh đạo những phát hiện giá trị khi rủi ro xảy ra. Bạn sẽ nắm thế chủ động để quản trị và giảm thiểu thách thức xuống mức thấp nhất.

Để làm được điều này, cấp quản lý cần trau dồi kỹ năng quản trị rủi ro và luôn phải nghe ngóng, cập nhật thông tin nhạy bén. 

Các nguyên tắc quan trọng khi lập kế hoạch tài chính

Nguyên tắc khi lập kế hoạch ngân sách

Luôn theo dõi và dự báo dòng tiền hàng tháng/quý/năm

Quản lý dòng tiền là nguyên tắc tiên quyết để đảm bảo sự ổn định tài chính doanh nghiệp. Việc theo dõi sát sao dòng tiền sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa ngân sách và tránh lãng phí nguồn lực. Khi dòng tiền dương được duy trì ổn định, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo được khả năng thanh toán nghĩa vụ tài chính, mà còn có điều kiện để đầu tư vào các cơ hội tăng trưởng, nâng cao lợi nhuận và củng cố năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Thiết lập quỹ dự phòng rủi ro tài chính

Trong thời kỳ VUCA – môi trường kinh doanh nhiều biến động, việc thiết lập một quỹ dự phòng tài chính là điều cần thiết để giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với các tình huống bất ngờ như: khủng hoảng kinh tế, biến động thị trường, hoặc chi phí phát sinh ngoài kế hoạch. Một doanh nghiệp có sự đề phòng sẽ luôn chiếm lợi thế hơn. Suy xét từ việc quản trị tài chính cá nhân, nhà lãnh đạo cũng cần nhận ra tầm quan trọng của việc dự trù một khoản ngân sách để giảm thiểu ảnh hưởng đến nguồn lực.

Tối ưu hóa cấu trúc nợ

Doanh nghiệp cần xây dựng một cấu trúc nợ hợp lý giữa nợ ngắn hạn và dài hạn, đồng thời cân đối giữa nợ vay và vốn chủ sở hữu. Mục tiêu là giảm chi phí tài chính, hạn chế rủi ro thanh khoản, và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay.

Tái đầu tư lợi nhuận

Nếu doanh nghiệp phân phối toàn bộ lợi nhuận, sẽ rất khó duy trì nguồn vốn cho các kế hoạch tái đầu tư trong tương lai. Điều này tiềm ẩn rủi ro mất cân đối ngân sách. Đặc biệt, khi thị trường biến động hoặc phát sinh nhu cầu tài chính đột xuất – buộc doanh nghiệp phải phụ thuộc vào nguồn vốn vay ngoài.

Vì vậy, doanh nghiệp nên giữ lại một phần lợi nhuận để tái đầu tư vào hoạt động cốt lõi hoặc mở rộng kinh doanh, nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững và giảm thiểu rủi ro tài chính dài hạn.

Tối đa hóa hiệu quả sử dụng vốn

Việc lập kế hoạch tài chính phải hướng đến tối ưu hiệu suất trên từng đồng vốn đầu tư. Doanh nghiệp cần liên tục đánh giá tỷ suất sinh lời, loại bỏ các khoản đầu tư kém hiệu quả và ưu tiên các dự án mang lại giá trị cao, phù hợp với chiến lược dài hạn.

Như vậy, bài viết đã tổng hợp và hướng dẫn bạn cách lập kế hoạch tài chính chi tiết. Đây là bản kế hoạch cần thiết với mỗi doanh nghiệp để kiểm soát nguồn ngân sách và giảm thiểu rủi ro về thâm hụt tài chính. Một nhà lãnh đạo giỏi, đặc biệt là CFO, cần nắm rõ các quy trình và phải thật nhanh nhạy trước biến động của thị trường. Nếu CFO đang chưa biết cách lập kế hoạch tài chính. Hãy tham khảo khóa học “Giám đốc tài chính CFO“ tại Vân Nguyên Edubiz.